RIO DE JANEIRO –
Brezilya, Amazon’un derinliklerinde başka bir dünyaya ait olmayan bir yapı inşa ediyor — yağmur ormanlarına karbondioksit sisi püskürtmeye hazır, altı halka halinde dizilen kulelerden oluşan bir kompleks. Ancak sebep tamamen karasal: dünyanın en büyük tropikal ormanının iklim değişikliğine nasıl tepki verdiğini anlamak.
AmazonFACE adlı proje, ormanın dünya iklim değişikliği yapbozunun önemli bir parçası olan karbondioksiti tutma konusundaki olağanüstü yeteneğini araştıracak. Bu, bilim adamlarının bölgenin onu geri dönüşü olmayan bir düşüş durumuna sokabilecek bir devrilme noktasına sahip olup olmadığını anlamalarına yardımcı olacaktır. Amazon ormanlarının geri dönüşü olarak da bilinen böylesine korkulan bir olay, dünyanın biyolojik çeşitliliği en fazla olan ormanını savana benzeri daha kuru bir manzaraya dönüştürebilir.
FACE, Serbest Hava CO2 Zenginleştirme anlamına gelir. İlk olarak New York şehri yakınlarında bulunan Brookhaven Ulusal Laboratuvarı tarafından geliştirilen bu teknoloji, büyüyen bitkilerin çevresini, gelecekteki atmosferik karbondioksit konsantrasyon seviyelerini kopyalayacak şekilde değiştirme yeteneğine sahiptir.
Projenin önde gelen bilim adamlarından biri olan David Lapola, Associated Press’e “Bitkiler, şeker üretmek ve oksijeni serbest bırakmak için su ve ışıkla birlikte karbondioksiti de emer. Bu girdi arttığında ne olur? Bilmiyoruz.” “Ilıman ormanlarda yapılan benzer deneylerden elde edilen kanıtlarımız var, ancak davranışın burada, Amazon’da aynı olacağına dair bir garanti yok.”
Campinas Eyalet Üniversitesi’nde profesör olan Lapola, Amazon yağmur ormanlarının taşma noktasının ormansızlaşma oranından çok iklim değişikliğine bağlı olduğunu savunuyor. Bu nedenle, ileride ne olduğunu anlamak için ormandaki daha yüksek karbondioksit konsantrasyonlarının etkisini incelemek çok önemlidir.
Bu bakış açısı, Dünya sistem bilimcisi Carlos Nobre tarafından geniş çapta alıntılanan çalışmaya meydan okuyor. Nobre’ye göre, ormansızlaşma Amazon genelinde %20 ila %25 gibi kritik bir eşiğe ulaşırsa, bölgenin yağış sisteminin dengesi bozulacak ve yemyeşil yağmur ormanlarının bir savana dönüşmesine yol açacak.
Lapola, “Bugün Amazon havzasında ormansızlaşmayı durdursak bile, orman iklim değişikliği nedeniyle bir devrilme noktasının sonuçlarını yaşama riskiyle karşı karşıya kalacak.” Dedi. “Ormansızlaşmayı durdurmak birincil sorumluluğumuz olsa da, atmosferik faktörlerin neden olduğu iklim değişikliğiyle mücadele etmek, Brezilya’nın veya diğer Amazon ülkelerinin tek başına ele alabileceği bir konu değil.”
İlk iki halkanın inşaatı devam ediyor ve bunların Ağustos başında faaliyete geçmesi bekleniyor. Her halka, 12 katlı bir bina yüksekliğinde 16 alüminyum kuleden oluşacak. Herhangi bir kıtlığı önlemek için karbondioksit üç şirket tarafından sağlanacak.
Manaus’un 70 km (44 mil) kuzeyinde yer alan proje, 9 milyon dolar taahhüt eden İngiliz hükümetinin mali desteğiyle federal bir kurum olan Ulusal Amazon Araştırma Enstitüsü tarafından yönetiliyor. 2024 ortasına kadar tamamen faaliyete geçmelidir.
Bir atmosferik kimyager olan Luciana Gatti, girişimi övdü ve karbon emme kapasitesi Hindistan’ın iki katı büyüklüğünde olan bölge genelinde önemli ölçüde farklılık gösterdiğinden, projeyi Amazon’un dört çeyreğinde tekrarlamanın son derece faydalı olacağını söyledi.
AmazonFACE ile doğrudan ilişkisi olmayan Gatti, Nature dergisinde yayınlanan ve doğu Amazon’un Dünya için bir karbon yutağı veya soğurucu işlevi görmeyi bıraktığını ve bir karbon kaynağına dönüştüğünü ortaya koyan dönüm noktası niteliğindeki bir çalışmanın yazarlarından biridir.
——
Associated Press iklim ve çevre kapsamı birkaç özel kuruluştan destek almaktadır. AP’nin iklim girişimi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz. AP, tüm içerikten yalnızca sorumludur.
Kaynak : https://www.ctvnews.ca/climate-and-environment/brazil-builds-rings-of-carbon-dioxide-to-simulate-climate-change-in-the-amazon-1.6410514