Merkez Bankası faiz inadını sürdürdü, politika faizini 100 baz puan daha indirerek yüzde 15’e çekti. Son üç ayda 400 baz puan faiz indirimi yapan Merkez Bankası’nın kararının ardından dolar/TL kuru 11,30’a dayandı.
HABER MERKEZİ
Ülkede enflasyon yüzde 20’ye yaklaşırken TL’de yaşanan tarihi bedel kaybı devam ediyor. Merkez Bankası, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan önceki günkü grup toplantısında verdiği ‘örtülü faiz talimatı’na uydu, para politikasında gevşemeye devam etti. Banka, politika faiz oranını 100 baz puan daha düşürerek, yüzde 16’dan yüzde 15’e indirdi.
ARALIK SİNYALİ
Merkez Bankası, faizlerin aralık ayında da indirilebileceği sinyalini verdi. Banka’dan yapılan açıklamada, “Kurul, talep yönlü ve para politikası tesir alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üstünde oluşturduğu geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı boyunca da etkisini sürdürmesini beklemektedir. Kurul, bu etkilerin dokundurma ettiği sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamanın ‘olağandışı şekilde’ birkaç dakika gecikmesi ise dikkat çekti. Karar sonrası TL’deki bedel kaybı sürdü. Karar öncesinde 10,57 olan dolar/TL’nin 10,97 seviyelerine çıkmasıyla yeni tarihi zirveye de ulaşıldı.
Piyasalarda politika faizinde indirime gideceği beklentisiyle TL’deki değerinde kaybı son günlerde hızlanmıştı.
‘ÖRTÜLÜ’ TALİMAT
Erdoğan’ın “Ben bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim” açıklamasından sonra ise piyasalarda Merkez Bankası’nın faiz indirimi yapmasına dair beklentiler daha da güçlenmiş, bedel kaybı hızlanmıştı. Merkez, önceki iki Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini toplam 300 baz puan indirerek yüzde 19’dan yüzde 16’ya düşürmüştü. Faizlerin düşeceği beklentisi ile dolar ve avro hafta başından bu yanan bir kaç defa rekor tazelemişti. Ekim ayında yıllık enflasyonun yüzde 19,89 olarak açıklanmasına karşın Merkez’in politika faizinde indirime gitmesi, enflasyon verisinin faiz hesaplamalarında dikkate alınmadığı eleştirilerinin yöneltilmesine de neden oluyor.
***
Türk Lirası’nın kırılganlığı artıyor
Altınbaş Üniversitesi’nden Doç. Dr. Atilla Çifter, öteki gelişmekte olan ülkelerin keza enflasyon hem de parasal sıkılaştırma riskleri ile faiz oranlarını arttırırken, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine devam ettiğini dile getirdi. Bu durumun TL’nin kırılganlığını hızla arttırdığına dikkat çeken Doç. Dr. Atilla Çifter, “Döviz kurundaki hızlı yükseliş ayrıca ÜFE’nin artma hızını arttıracak, ayrıca de TÜFE’nin yüzde 20’nin fazla üzerine çıkmasına niçin olacak” dedi.
***
Aralıkta da indirim kararı göreceğiz
Merkez’in kararını açıklamasından daha sonra, ekonomistler laf konusu faiz adımıyla ilgili yorumlarını sosyal ağ hesabından paylaştı. Aralık ayında da faiz indirimi yapılabileceğini aktaran uzmanlar, halkın sefalete itildiğine uyarı çekti.
Ekonomist Uğur Gürses, “Kısmen girdiğimiz enflasyon-paranın değerini düşürme döngüsünün kurdelesi resmen kesilmiştir” dedi ve ekledi: “Komite, bu etkilerin dokundurma ettiği sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir.”
İktisatçı-yazar Mustafa Sönmez, indirimin aralıkta da sürebileceğine aksan yaparak dolara yönelmenin hızlanacağını söyledi: “Beklendiği gibi politika faizi 1 puan daha indirildi ve yüzde 15 e düştü. Bu, enflasyonun 5 puan aşağıda bir faiz. TL den dolara yöneliş hızlanır. İndirim aralıkta da 1-2 puan olası.”
Ekonomist Ozan Bingöl, devletin yurttaşa uyguladığı geç kalma faizini hatırlattı: “Borcunu geç ödeyen vatandaşa devletin uyguladığı geç kalma faizi aylık yüzde 1,6, takvim yüzde 19,2’dir. Faiz ise bu da faizdir. Bu oranı devirmek ise iyice cumhurbaşkanı yetkisindedir.”
Doç. Dr. Atilla Çifter, Merkez Bankası’nın vakit tutarsızlığı olan faiz indiriminin, diğer yana Türkiye’nin tehlike primini ve uzun vadeli faizleri arttırmaya devam edeceğini dile getirdi.
Yükselen ekonomiler uzmanı Timothy Ash ise TL’nin tehlikeye atan kararı ‘çılgınca’ diye niteledi ve açıklamanın gecikmiş olmasına da şive yaparak, “Saray’dan bir son dakika müdahalesi mi oldu?” sorusunu sordu.
Ekonomistler yükselen enflasyonun yoklama altına alınabilmesi için faizlerin yükseltilmesi gerektiğini savunurken Erdoğan ve ekonomi yönetimi, enflasyonla mücadelenin faiz artırılarak yok ayrı alanlardaki önlemlerle sürdürüleceğini belirtiyor.
BirGün yazarı, İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise karar sonrası yaşanması muhtemel gelişmeleri şöyle özetledi:
TL faizler düşer.
Dövize yönelim artar.
Döviz daha da yükselir.
Enflasyon kontrolden çıkar.
Raflar boşalmaya başlar
Yatırımlar durur.
İşsizlik sıçrar.
Irk dövizini bankadan çekmeye yönelir.
Bankalar kredi yaratamaz.
***
Konuştukça fırlıyor: Bundan Böyle dur Erdoğan!
Siyasetin de gündemi Merkez’in faiz kararı oldu. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, “Bundan Böyle dur Erdoğan” dedi ve erken tercih çağrısı yaptı.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak ise yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Dolar kurundaki şu hareket sadece iki saat içinde oldu. 10,80’lerden, 10,40’lara ve faiz kararının arkasında 10,90’lara. Birileri iki saat içinde deveyi hamuduyla götürdü. ‘Faiz kararının 5 dakika gecikmeli açıklanması’ ise o apayrı bir skandal. Türk Lirası tarihimizin hiç bir döneminde bu dek sahipsiz ve savunmasız olmadı.”
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ise “Yanlıştaki inadının milletimizin her bir ferdine 1 saatteki maliyeti 3000 lira oldu. Mutlu musun Sayın Recep Tayyip Erdoğan?” paylaşımını yaptı.
Birileri ‘vole’yi vurdu
CHP Milletvekili Gürsel Tekin, “Merkez Bankası çıksın anlatsın, sabahleyin 9’da dolar 10,8 lirayken, ne oldu da 10.30’da 30 kuruş indi? Bu aralıkta kimler vurgun yaptı? Faiz kararını önceden öğrenenler var mı? Ucuz dolar toplasınlar diye birileri piyasaya dolar sürdü mü? Bunların hepsini tek tek araştıracağız” dedi.
CHP’li Bağımsızlık Özel, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın AKP Grup Toplantısı’ndaki faiz konuşmasının ardındaki dolar kurunun 10,35’ten 10,75’e yükseldiğini belirterek, “Türkiye’ye 96 milyar lira gibi heybetli bir parayı bir konuşmayla kaybettirdi” dedi.
Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutuklu yer alan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Dolar 11 liraya dayandı. Halk Müziği tam anlamıyla ekmeğe fakir ışık halkası geldi. Fakat merak etmeyin, el ele verip ekmeğimizi de kardeşliğimizi de büyüteceğiz” ifadelerine yer verdi.
***
Kavcıoğlu Sakin’ı yakaladı
Murat Uysal’ın TCMB Başkanlığı döneminde dolar/TL’de çoğaltma yüzde 51 olmuştu. Şahap Kavcıoğlu bugün itibarıyla yüzde 51’lik kur artışıyla Sakin’ı yakaladı. TL layık kaybında en yakın rakibi Arjantin pesosunu ikiye katladı.
***
Karara sermayeden de tepki geldi
Merkez Bankası’nın faiz kararını sosyal ağ hesabından değerlendiren İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekip Avdagiç karara ilişkin şu değerlendirmede bulundu: “Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi arasındaki bağ artan bir şekilde zayıflıyor. İş dünyası için asıl konu öngörülebilirliktir. Yani kurun, enflasyonun yüksekliğinden ziyade öngörülebilir olmaması belli başlı meseledir.”
İş dünyası için asıl önemli konunun öngörülebilirlik olduğu vurgusu yapan Avdagiç, “Kurun, enflasyonun veya faiz seviyesinin yüksekliğinden ziyade öngörülebilir olmaması belli başlı meseledir. Türkiye ekonomisi kur-faiz-enflasyon üçlüsüne hapsedilemeyecek dek büyüktür” diye konuştu.