IZIUM, Ukrayna –
Ukrayna’nın kuzeydoğusundaki bu savaştan zarar görmüş şehirde, sakinler her adımı kara mayınları için inceliyor. Hayatta kalanlar, kapalı kapılar ardında, sevdiklerinin cesetlerinin teşhis edilmesini ıstırap içinde bekliyorlar. Kısa bir süre önceki Rus işgalinin işbirlikçilerini arama, birbirine sıkı sıkıya bağlı toplulukları zehirliyor.
Eylül ayında Ukrayna güçleri tarafından geri alınan, ancak altı aylık Rus işgalinin mirasına hala maruz kalan Kharkiv bölgesindeki Donets Nehri üzerinde bir şehir olan Izium’da hayat böyle.
Rus birlikleri için bir kerelik bu stratejik ikmal merkezindeki Rus işgalinin acımasızlığı, geçen ay ikinci yılına giren savaşın en korkunçları arasında sayılıyor.
Ukraynalı siviller işkence gördü, kayboldu ve keyfi olarak gözaltına alındı. Çatışmalarda yüzlerce cesedin bulunduğu toplu mezarlar keşfedildi ve tüm mahalleler yerle bir edildi.
Izium, savaşın insani bedelinin korkunç bir hatırlatıcısıdır. Kurtarıldıktan altı ay sonra, bölge sakinleri bedelini ödemeye devam ettiklerini söylüyor.
“MAYINLAR” uyarısında bulunan büyük kırmızı işaretler, bir kilise ile yoğun Rus bombardımanına rağmen hala hizmet veren şehrin ana hastanesi arasındaki bir ağaca yaslanmış durumda.
Bu şehirde herkesin bir mayın hikayesi vardır: Ya birine basıp bir uzuvunu kaybetmişler ya da bunu yapan birini tanıyorlar. Madenler, nehir kıyılarında, yollarda, tarlalarda, çatıların tepelerinde, ağaçların arasında gizlenmiş olarak her gün keşfediliyor.
Petal mayınları olarak bilinen piyade karşıtı yüksek patlayıcı mayınlar özellikle endişe vericidir. Küçük ve göze çarpmayan, şehirde yaygınlar. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Moskova’nın doğu Ukrayna’da Cenevre Sözleşmeleri tarafından yasaklanan en az sekiz tür anti-personel mayın kullandığını belgeledi.
Haklar gözlemcisi Ocak ayında yayınladığı bir raporda, Kiev’i Ukrayna ordusunun Izium’da yasaklanmış binlerce petal mayını açıkça kullandığını soruşturmaya da çağırdı.
Bölgenin başsavcısı Oleksandr Filchakov, “Artık kimse Kharkiv’de mayınlı toprakların yüzdesini söyleyemez” dedi. “Onları her yerde buluyoruz.”
Sakinlerin çoğu, bilinen yolları takip ederek dikkatlidir. Ama o zaman bile güvende değiller.
Dr. Yurii Kuzentsov, “Haftada ortalama bir kişi mayınlardan yaralanıyor” dedi. “Hayatlarımız düzelse bile bir daha nehre veya ormana ne zaman gideceğimi bilmiyorum çünkü bir tıp uzmanı olarak sonuçlarını gördüm.”
Bir hasta iki kez mayına bastı: İlki Haziran’da topuğunun bir kısmını kaybettiğinde ve ikinci kez Ekim’de ayağının tamamını kaybettiğinde.
Kuzentsov’un hastalarının çoğu temkinli davrandıklarını söyledi.
“Bunun kendilerine asla olmayacağından emindiler” dedi.
66 yaşındaki Oleksandr Rabenko, su getirmek için nehre doğru tanıdık bir yolda yürürken, evinden 200 metre uzakta bir taç yaprağı mayına bastı.
Oğlu Eduard, kürekle dar bir patikayı temizlemişti. Rabenko, bazı sopaları temizlerken sağ ayağını kaybettiği 4 Aralık’a kadar birkaç kez aşağı inmişti.
“Hala oraya nasıl geldiğini bilmiyorum, belki karların erimesiydi, ya da nehir onu taşıdı” dedi. “Güvende olduğunu sanıyordum.”
Rabenko, artık orada olmayan ayağından hâlâ dayanılmaz bir acı duyuyor.
“Doktor, beynimin ne olduğunu kavramasının aylar süreceğini söyledi” dedi.
71 yaşındaki Halyna Zhyharova, sekiz kişilik ailesine ne olduğunu tam olarak biliyor.
Geçen Mart ayında oğlu Oleksandr’ın evine düzenlenen bombalı saldırıda bodruma sığınan 52 kişi hayatını kaybetmişti. Zhyharova’nın sekiz akrabası, oğlu ve iki kızı da dahil olmak üzere tüm ailesi dahil edildi.
Eylül ayında yedi akrabanın cenazesi ciddi bir çürüme halinde mezardan çıkarıldı. Onları tanımlamanın aylar sürdüğünü söyledi. Şimdi ise torununun kimliğinin bir kez daha tespit edilmesini bekliyor.
Kharkiv Ulusal Polisi Soruşturma Dairesi başkanı Serhii Bolvinov, toplu mezarlarda bulunan yaklaşık 440 kişi de dahil olmak üzere İzium’da çıkarılan 451 cesetten 125’inin kimliğinin hala tespit edilemediğini söyledi.
Bazıları o kadar ayrışmış ki, bir DNA örneği çıkarmak zor, dedi. Diğer zamanlarda, yetkililer akrabalar arasında bir DNA eşleşmesi bulamıyor. Özenli çalışma aylar alabilir.
Zhyharova, torununun kalıntılarının yakında teşhis edileceğini ve sonunda ailesini toprağa verebileceğini umuyor.
“Onları gömeceğim, mezar taşları koyacağım” dedi. “Bundan sonra ne yapmalı? Yaşamaya devam edin.”
Savaş öncesi nüfusu 50.000 olan Izium’daki yıkım nefes kesici. Ukraynalı yetkililer, konut binalarının %70 ila %80’inin yıkıldığını tahmin ediyor. Birçoğunda siyah yanık izleri, delinmiş çatılar ve tahtalarla kapatılmış pencereler var.
Sakinler yavaş yavaş geri dönüyor, evlerinin yaşanmaz hale geldiğini veya eşyalarının çalındığını görünce dehşete düşüyor. Rusya’nın İzium’a ilerlemesinin Moskova’yı destekleyen yerel işbirlikçilerin yardımıyla mümkün olduğunu bildikleri için öfkeden köpürüyorlar.
Tuğgeneral, “Savaşın başlangıcında, işbirlikçilerin Rus silahlı kuvvetleri birimlerini gizli yollardan yönlendirdiği ve onları birimlerimizin yanlarına ve arkalarına götürdüğü durumlar oldu” dedi. Kharkiv bölgesindeki müşterek kuvvetlerin komutanı Dmytro Krasylnykov. “Bu Izium’da oldu.”
Birçok askerimiz bu yüzden öldü ve bir süre İzium’dan ayrılmak zorunda kaldık ve şimdi şehrin ne hale geldiğini görüyoruz” dedi.
Izium yakınlarındaki Kamyanka köyünde her evde savaşın izleri var. Yirmi aile geri döndü ve birçoğu, geride kalan Vasily Hrushka’ya zehirlerini yöneltti. Köyün paryası haline geldi.
65 yaşındaki “İşbirlikçi, hain olduğumu söylüyorlar” dedi. “Yanlış hiçbir şey yapmadım.”
Hrushka, ineklerini ve üç buzağısını, yokluğunda öleceklerinden korktuğu için terk etmek istemediği için Ruslar köye girerken köyde kaldığını söylüyor. Ailesini gönderip kilere sığındı.
Kapıyı çalan Rus askerleri, evde Ukraynalı askerlerin yaşayıp yaşamadığını sordu. Hayır cevabını verince, emin olmak için yere kurşun sıktılar.
Daha sonra, konserve yiyeceklerle geldiler. Onlara süt verdi. Bir keresinde alkol alıp almadığını sordular.
Sakinleri bunu ihanetin bir işareti olarak gördü. Rus mevzilerini vermenin bir yolunu bularak neden Ukrayna kuvvetlerine yardım etmek için daha fazlasını yapmadığını sordular. Ancak Hrushka bunu yapmanın bir yolu olmadığını söyledi – Rus askerleri onun telefon hatlarını yok etti.
“Deliliğin içinde yaşıyordum” dedi, “Yaptığımı hayatta kalmak için yaptım.”
Ukrayna güvenlik servisi SBU tarafından sorgulanmak üzere çağrıldı. Kamyanka’da bir şefin hayatını yaşadığına dair söylentiler duyduklarını söylediler.
Onlara “Ben sadece kendi evimin reisiydim” dedi. Gitmesine izin verdiler.
Kasım ayında talihi başka bir dönüş yaptı.
Sıcaklıklar düşerken yakacak odun ararken, bir taçyaprak mayına bastı ve sol ayağını kaybetti.
Kaynak : https://www.ctvnews.ca/world/in-liberated-ukraine-city-civilians-still-pay-price-of-war-1.6300813