Yetkili, mahkeme kararlarını engelleyen Bosnalı Sırp yasasını iptal edecek

SARAYBOSNA, Bosna-Hersek –

Bosna’daki üst düzey uluslararası yetkili Cumartesi günü yaptığı açıklamada, Balkan ülkesinde 1992-95’teki yıkıcı bir savaşı sona erdiren 1995 barış anlaşmasını ihlal ettiğini söyleyerek, ülkenin yüksek mahkemesinin tüm kararlarını askıya alan bir Bosnalı Sırp yasasını iptal ettiğini söyledi.

Bosna’nın yüksek temsilcisi olarak Alman diplomat Christian Schmidt, ülkedeki politikacıların 100.000’den fazla insanın ölümüne neden olan çatışmanın ardından barışı korumak ve uzlaşmayı teşvik etmek için çalışmasını sağlamak için yasaları değiştirme ve kararlar verme yetkisine sahip.

Bosnalı Sırp parlamentosu, Bosna’nın çok ırklı Anayasa Mahkemesi’nin hiçbir kararını tanımayan veya uygulamayan bir yasa çıkardı. Milletvekilleri bunun, mahkemenin Bosnalı Sırp liderliğinin emriyle müzakerelerden çekilen Sırp yargıcın yokluğunda karar verebileceğini söylemesine cevaben alınan geçici bir tedbir olduğunu söylediler.

Bosna, Sırpların çoğunlukta olduğu ve Boşnak-Hırvat olmak üzere iki taraftan oluşuyor ve üç rakip etnik grubu bir arada tutmak için tasarlanmış karmaşık, ortak, çok etnikli kurumlardan oluşan bir ağa sahip. Bosnalı Sırp parlamentosu da, ülkenin ortak kurumlarının işleyişinde süregelen güçlükleri yansıtan Anayasa Mahkemesi hakkında yeni bir yasa talep etti.

Bu ay onaylanan yasa, Bosnalı Sırp yetkililerin savaşı sona erdiren 1995 Dayton Barış Anlaşması’nın bir parçası olarak Bosna’da kurulan küçük bir Sırp devleti olan Republika Srpska’nın daha fazla bağımsızlığını zorlamak için yaptıkları son hamleydi. Batı, bu tür eylemleri ayrılıkçı ve Bosna’nın savaş sonrası düzeni için bir tehlike olarak görüyor.

Schmidt Cumartesi günü yaptığı açıklamada, “taraf parlamentolarının Anayasa Mahkemesinin hükümlerini askıya alma yetkisi yok … ve eyaletin Anayasa Mahkemesi gibi kilit Dayton (barış anlaşması) kurumlarının yargı yetkisini düzenleme hakları yok.”

“Bu kadar basit,” diye ekledi.

Ancak Bosnalı Sırp yetkililer, BM Güvenlik Konseyi atamasını onaylamadığı için gayri meşru gördükleri Schmidt’in hiçbir kararını onurlandırmayacaklarını söylediler. Bosna’ya karışan Batılı ülkeler onun adaylığını destekledi, ancak Rusya desteklemedi.

Bosnalı Sırp Devlet Başkanı Milorad Dodik, “Biz hazırız,” dedi. “Sırp Cumhuriyeti bizim için bir devlet. … Biz sadece buradayız (Bosna’da) çünkü buna mecburuz.” (“olmak zorunda olduğumuz için” diyebilir miyiz?)

Rusya yanlısı bir siyasetçi ve Bosnalı Sırpların Bosna’nın geri kalanından ayrılmasının güçlü bir savunucusu olan Dodik, ayrılıkçı politikaları nedeniyle ABD ve İngiltere’nin yaptırımlarıyla karşı karşıya kaldı. Geçenlerde Rusya’yı ziyaret etti ve Ukrayna’daki savaş nedeniyle Moskova’ya uygulanan uluslararası yaptırımlara meydan okuyan Başkan Vladimir Putin ile bir araya geldi.

Schmidt Cumartesi günü yaptığı açıklamada, ülkenin anayasal yasa ve düzenini ihlal eden siyasilerin yargılanmasını sağlamak için Bosna’nın ceza kanununda da değişiklik yaptığını söyledi. Ancak soykırım inkarını engellemek için tasarlanan benzer değişiklikler şu ana kadar sonuç vermedi.

ABD’nin Bosna Büyükelçiliği, Bosnalı Sırp parlamentosunun kararlarını 1995 barış anlaşmasına yönelik “anayasaya aykırı ve kasıtlı saldırılar” olarak nitelendirdi.

Büyükelçilik, “Dayton’a yönelik bu saldırının sonuçları var” dedi ve ABD’nin Schmidt’in eylemlerini desteklediğini de sözlerine ekledi.

Rusya’nın geçen yıl Ukrayna’yı işgalinden önce, Bosna’daki savaş, Avrupa’nın 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en kötü çatışmasıydı. Bosnalı Sırplar, 1991’de eski Yugoslavya’nın dağılmasının ardından kendi devletlerini kurmak için bir isyan ve toprak gaspı başlattığında patlak verdi.

1995’te Bosnalı Sırp birlikleri, iki BM mahkemesinin Avrupa’da 2. Dünya Savaşı sonrası tek soykırımı ilan ettiği Srebrenica’nın doğu yerleşim bölgesinde 8.000’den fazla Boşnak erkek ve çocuğu öldürdü. Boşnaklar, ülkenin çoğunluğu Müslüman olan azınlığının üyeleridir.